Dalkavukluk nedir? Dalkavukluk kimlere denir veya kimler dalkavukluk yapar? Dalkavukluk üzerine yazı yazmamın asıl nedeni, bunca şaklaban, yağcı, yalaka insanların çok oluşundan kaynaklanıyor. Dalkavukların kime, nasıl yalakalık yaptığı veya yapacağı önemli değildir. Kendisine çıkar sağlayacak olanlara hayranlıkla saygınlık göstererek yaranmaya çalışırlar. Dalkavukluk aşağılayıcı bir kavram olarak kullanılmakla birlikte, geçmişten günümüze şekil değiştirerek varlığını devam ettirmektedir. Çıkar sağlamak amacıyla başkalarına saygı ve hayranlık gösterisi yapmak, yaranmaya çalışmak, dalkavukluğun en belirgin niteliklerindendir. Yaşamımızın bir parçası haline gelen, yağcılık, çıkarcılık, menfaatçilik, onurunu, şahsiyetini ve kişiliğini ayaklar altına alarak, hiçbir şey olmamış gibi davranıp, hareket etmekle birlikte geçmişten günümüze şekil vermiş bir görüntü ile hayatlarını sürdürmekle hükümlü olan kimi insanlar geleceğin yüz karaları. İnsanlar yaşamı boyunca onurlu ve şahsiyetli yaşamaktan ödün vermeden mücadele ederken, kimileri çıkarları için birilerine dalkavukluk yaparlar.
Osmanlı döneminde, Osmanlı Saraylarında"dalkavuk" görevi yapanlar vardı. Bu dalkavuk görevlerini yapanlar bu işi kendilerine bir meslek haline getirerek zenginleri eğlendiriyorlarmış. Cumhuriyet döneminde ise siyasi veya unvan sahipleri kendilerine "dalkavuk" bulup onlarla eğleniyorlar ve onları hamal olarak kullanıyorlar.
DALKAVUKLA İLGİLİ BİR FIKRA
Osmanlı padişahlarından biri bir gün ziyafette önüne konan patlıcan yemeğini beğenmemiş, yiyememiş ve eklemiş 'yahu şu patlıcan ne gereksiz bir sebzedir öyle değil mi ey dalkavuk? 'dalkavuk cevap verir; 'evet haşmetlim, hatta öyle gereksizdir ki derhal tüketilmesi yasaklanmalıdır. Hem sağlığa da zararlıdır.zehirdir,zemberektir...' aradan zaman geçer,padişah bu sefer başka bir ziyafettedir ve önüne öyle bir patlıcan yemeği koyarlar ki,yemeğe doyamaz bizim padişah yahu şu patlıcan ne fevkalade bir sebzedir değil mi ey dalkavuk? .' dalkavuk cevap verir tabi; 'evet haşmetlim hatta öyle güzeldir öyle mükemmeldir ki,her gün tüketilmesi zaruri kılınmalıdır.Hem sağlık içinde faydalıdır şöyledir böyledir...'padişah dayanamaz sorar; 'ey dalkavuk daha geçen gün patlıcan için zehirdir zemberektir demiştin,bugün şifa diyorsun aynı bitki için, nedir? Dalkavukta dayanamaz en son,' Haşmetlim, ben sizin dalkavuğunuzum patlıcanın değil.'der.
Kurumsal Dalkavukluk ve Yan Etkileri Osmanlı sarayında “muhasip” sohbet eden, “nedim” birlikte yenilip içilen, yarenlik yapılan kişilerin yanında birde “dalkavuk” görevi yapan kişiler bulunmaktaydı. Ayrıca aynı dönemlerde zenginleri eğlendirmek, kaprislerini çekmek, onların eziyet verici şakalarına katlanarak dalkavukluk yapmak bir meslek olarak sürdürülüyordu. Sarayda dalkavuğun görevi hükümdarın hoşuna giden şaklabanlıklar ve taklitler yaparak onu eğlendirmekti. Dalkavukluk gerek sarayda gerekse zengin konaklarında bir meslek olarak sürdürülmüş ancak günümüzde bir hayat tarzı olarak toplum hayatında, yükselme ve itibar görme aracı olarak bürokraside yerini almıştır. Geçmişte dalkavukluk, toplumsal hayatı veya devlet idaresini etkilemeyen, lokalize olmuş bir meslek alanı ve mizah konusu iken; günümüzde, hayatımızı ve devlet idaresini istila eden kaygı verici bir durum olarak yaşanmaktadır. Yazı konusu “Kurumsal Dalkavukluk” kavramıyla, bürokraside dalkavukluğun yükselme aracı ve muteber bir davranış tarzı olarak benimsenmesi kastedilmektedir. Dalkavukluk; gerek günlük hayatta gerekse bürokratik alanda yalakalık, yağcılık, yağdanlık, kemik yalayıcılık, çanak yalayıcılık gibi değişik kavramlarla da ifade edilir. Devam edecek.
|