Son dönemlerde, ideoloji üzerine yapılan araştırma çalışmaları, doğru-yanlış, negatif-pozitif, felsefi-iktisadi, madde-bilinç kutuplaşmaları etrafında sürdürülen tartışmalara son verebilecek bir birikimin ve ortamın oluşumuna hizmet etmiştir. Bizzat Alman İdeolojisi'nde olmadığı gibi, Marx'ın hiçbir eserinde de "yanlış bilinç" teriminin yer almadığı artık bilinen bir gerçekliktir.

Marx'ın özellikle "para ve meta fetişizmi" çözümlemeleri dikkatli okunduğunda görülmektedir ki, paranın karşılık geldiği "toplumsal ilişkilerin cebimizde taşıdığımız gücü", onun aslında sahip olmadığı bir gücü barındırması, yani fetiş karakteri, toplumun dışına çıkılıp, ancak ıssız bir adaya düşüldüğünde son bulmaktadır. Ya da kapitalizm içerisinde hiçbir iktisadi üretim sürecini koruyamamış olan feodalizm yine de ideolojisini sürdürmeye devam etmektedir. Bu nasıl olmaktadır? Bu sorunun tek bir yanıtı vardır; o da ideolojinin tanımının "insan ilişkilerinin biçimi" olarak sivriltilmesinden geçmektedir, ancak böylece mümkündür...

DEMOKRASİ
Demokrasi, tüm üye veya vatandaşların, organizasyon veya devlet politikasını şekillendirmede eşit hakka sahip olduğu bir yönetim biçimidir.
Günümüzde siyasetçilerin ve siyaset düşünürlerinin büyük bir çoğunluğunun demokrasi davasına inanmaya başlamış olmaları, siyaset tarihinin en çarpıcı ve önemli bir olayıdır. Çeşitli toplumlarda büyük halk kitlelerinin demokrasi değer ve usullerine bağlanmaya başlamaları ise kavramın tarihi gelişimi içerisinde büyük bir aşamadır.

Genellikle demokratik düşüncenin beşiği olarak anılan Yunanda bile demokrasiye olumsuz anlamlar verilmiştir. Eflatun ve Aristo gibi düşünürler demokrasiyi bilgelik ve mülkiyet pahasına kitlelerin yönetimi olarak görmüşlerdi.19.y.y. kadar Demokrasi, ayaktakımının yönetimi iddialarını taşımıştı. Olumsuz anlam ve çağrışımlar’a bugünde rastlanmaktadır. 20.y.y. sonlarına gelindiğinde belli başlı ideolojik sistemler sarsıldı ve yıkıldı. Sosyalizmin çekiciliği söndü. Komunizm çöktü. Kapitalizmin ve özellikle Liberalizmin ve yeni liberalizmin değerleri sorgulanmaya başlandı.
Demokrasi belkide tek istikrarlı ve sağlam bir ilke olarak belirginleşti.

Demokrasi kavramına yüklenen anlamlar:
Uzun tarihi geçmişi içinde demokrasi kavramı çeşitli anlamlarda kullanıldı. Bunların başlıcaları şunlardır.
* Fakirlerin ve güçsüzlerin yönetim sistemi
*Profesyonel siyasetçilere veya kamu görevlilerine ihtiyaç duyulmaksızın, halkın kendi kendisini doğrudan ve sürekli biçimde yönettiği bir hükümet şekli.
*Hiyerarşi ve imtiyazlardan çok eşit fırsatlara ve bireysel liyakata dayalı toplum.
*Sosyal eşitsizlikleri azaltmayı amaçlayan bir refah ve yeniden dağıtım sistemi
*Çoğunluk yönetimi ilkesine dayalı bir karar verme sistemi
*Çoğunluğun iktidarını kontrol altına alarak, azınlıkların haklarını ve çıkarlarını koruyan bir yönetim sistemi
*Kamu makamlarını halkın oyunu almak için yapılan rekabetçi seçimlerle doldurma aracı
*Halkın çıkarlarına, onların siyasi hayata katılıp katılmamasına bakmadan hizmet eden bir hükümet sistemi
“Halkın, halk tarafından, halk için yönetimi” (ABD Başkanı Lincoln)
Bu tanımın belirgin özelliği, demokrasi yönetiminin halka bağlanmış olmasıdır. Bu bağlantı nasıl olacaktır?
Bu konunun açıklığa kavuşması için 3 temel sorunun cevaplandırılması gerekmektedir. Bunlar:

1- Halk kimlerden oluşur?
Demokrasinin temel özelliklerinden birisi siyasi eşitliktir. Bunun anlamı siyasi gücün mümkün olduğunca geniş ve eşit dağıtılmasıdır.
İlk bakışta “demos” veya “halk” bütün insanları ifade eder. Ülke nüfusunun tamamıdır. Ancak uygulamada böyle değildir. Siyasi katılım çok ciddi sınırlarla kesilmiştir. Örn: Mülk sahibi olma şartı, Yaş sınırı
Günümüzde “Halk” gerçekte bütün vatandaşlar olarak kabul edilmekteyse de bu kavram çok farklı yollarla anlamdırılmaktadır.
Birincisi, bu halk birbirine ortak çıkarlarla bağlı, tek ve bütünleşmiş bir yapı olarak görülmektedir. Bu anlamda halk, bölünmez bir bütündür. Fertlerin özel iradeleri değil “genel irade” – “Kollektif irade” esastır.
İkincisi, halk uygulamada çoğunluk anlamında ele alınmaktadır. Bu yaklaşımla, Demokrasi çoğunluk iradesidir. Azınlık iradesini ezer. Çoğunluk yönetimi – Diktatörlüğü – görülür.
Üçüncüsü, halk, her birinin serbestçe karar alma hakkının var olduğu hür ve eşit bireylerin toplamıdır. Bu yaklaşım çoğunlukla açıkça çatışmaktadır. Bugün siyasi partiler %10 barajıyla halkın bir bölümünün hür iradesini yok saymaktadır.

2- Halk Nasıl Yönetmeli?
Demokrasi çoğunlukla “Halk tarafından Yönetimi” ilkesi üzerinde temellendirilir. Halkın kendi kendisini yönettiğini, kendi hayatlarını ve kendi toplumlarının kaderlerini belirleyen hayati kararlara katılmasını esas alır. Katılımın çeşitli şekilleri vardır. İşte Demokrasi bu şekillere bağlı olarak adlandırılır.
Doğrudan Demokrasi; Çok kısa bir dönem için bazı yerlerde uygulanmıştır. Bu gün mümkün değildir. Çağdaş örnekleri referandum (halk oylaması) kitle gösterileri, Tv aracılığı ile karar verme sürecine katılma  Siyasi anlamda bir demokrasi değildir.
Temsili Demokrasi; halkın oy vermesidir. Bu yaklaşımda vatandaşlar kendi hayatlarını belirleyen kararlar almaktan çok, kendileri adına karar alacak olan kişileri seçerler. Kanunlar ve kararlarla yönetim gerçekleşir.  Oy vermeye demokratik nitelik kazandıran seçimin rekabetçi bir ortamda olmasıdır. Halk, işe yaramazları başından atar.

3- Halk Yönetiminin Sınırları
Soru, halkın yönetimi nereye kadar? Hangi konularda halkın karar verme yetkisi vardır? Hangi konular bireyler- vatandaşlara bırakılmalıdır?
Anayasalar ve kanunlar Halkın yönetime müdahil olabilmesi için sınırları belirlemiştir. Kanunları yapanlar halkın menfaatlerini dikkate alırlarsa halkın katılımı mümkün olur. Kamusal alan ile özel alan aralarındaki ilişkilerin yeniden tartışılmasını gerektirir. Devam edecek.