Ülkemizin örnek tarım işletmelerinden TİGEM, Türkiye’nin değişik bölgelerindeki 36 işletmesinden, 18’ini 30 yıllığına kiraya verirken, halen kontrolünde olan  17 tarım işletmesinde çalışmalarını sürdürüyor. TİGEM bitkisel ve hayvansal faaliyetlerinde  beklenen durumda olmadığı gibi, hayvan ölümleri ile de dikkat çekiyor. 

CHP Milletvekili Ömer Fethi Gürer, “ TİGEM ülkemiz tarımı için önemli ve stratejik bir kurumdur, ancak ülkemiz için kurumdan beklenen işlev giderek daralmaktadır. Sudan’da tarım için görevlendirilen TİGEM, ülkemizde asli işlerinde başarısız bir dönem yaşıyor. Bitkisel üretim yanında Sayıştay raporlarında 2018 yılında hayvan ölümleri de dikkat çekicidir. 8.660.789 TL'si hayvan ölümlerinden, 39.073.881 TL'si mecburi hayvan kesimlerinden doğan zararların varlığı açıklanmaya muhtaçtır. Tarım İşletmeleri Genel Müdürlüğü Hayvancılık Teknik Yönergesinde öngörülen oranın çok üzerindeki ölümler dikkat çekidir.” dedi. 

Gürer, “2018 yılında; Dönem başı mevcudunun %2,8'i oranında 844 baş sığır, %2,8'i oranında 5.095 baş koyun, %5,3'ü oranında 156 baş keçi, %3,6'sı oranında 37 baş at, %17,6'sı oranında 178 baş ceylan ölmüştür. Yine 2018 yılında;  dönem başı mevcudunun %8,7'si oranında 2.675 baş sığır,%10,6'sı oranında 19.072 baş koyun,%15,0'i oranında 442 baş keçi,  %1,8'i oranında 18 baş ceylan mecburi kesime tabi tutulmuştur. 2018 yılında ölüm ve mecburi kesime tabi tutulma sonucu toplam Büyükbaş (sığır) kaybında, Anadolu ve Gök höyük işletmelerinde kayıp %14,5 ve Çukurova İşletmesinde kayıp  %15 oranında gerçekleşmiştir. Koyun kaybında, kayıp oranını Karacabey İşletmesinde %20,9 ve Malya İşletmesinde %22,9'a ulaşmıştır. Keçi kaybı Anadolu İşletmesinde %11,7 ve Ceylanpınar İşletmesinde %25,8 olarak gerçekleşmiştir. Ceylan kaybı da Ceylanpınar işletmesinden meydana gelmiştir. Ölümler ve mecburi kesimlerin bir nedeni vardır. Bu hayvanlara gereken bakım, kontrol, tedavi sağlanamaması ile ölüm gerekçeleri araştırılmalıdır.” dedi.

YÖNERGEYİ KATLAYAN ÖLÜMLER VAR

CHP Niğde Milletvekili Ömer Fethi Gürer, “TİGEM teknik yönergesine göre ölüm ve mecburi kesim toplamının buzağı ve danalarda %6'yı, düve, genç boğa ve ergin sığırlarda ise %5'i, kuzu ve oğlakta %5'i, toklu, çebiç, yetişkin koyun ve keçilerde %2'yi geçmemesi öngörülmektedir. 2018 yılında meydana gelen büyükbaş (sığır) kayıpları yaklaşık iki katına, koyun kayıpları yaklaşık dört katına ve keçi kayıpları da yaklaşık altı katına çıkmıştır. Mecburi kesim genelde hastalık hali durumlarında oluşur ki, devlete ait bir kuruluşta  hayvan sağlığı yönünden eksikliklerin varlığı da anlaşılabilir bir durum değildir. Hayvan ölümleri ve mecburi kesimler mutlaka gerekçeleri ile ele alınıp, konu hakkında çözüm üretilmesi sağlanmalıdır.” diye konuştu.

SAYIŞTAY RAPORLARINA YANSIYANLAR

Sayıştay raporuna göre, 2018 yılı içerisinde ithali gerçekleştirilerek ülkeye girişine izin verilen büyükbaş ve küçükbaş hayvanlara ait kayıtların incelenmesi sonucunda; Hayvancılık Genel Müdürlüğü’nün internet sitesinde yer alan ‘ithaline izin verilen hayvanlar listesi’nde sayılmayan Sarole, Brangus, Aubrac ırkı hayvanların ülkeye girişine müsaade edildiği görülmüştür. Diğer yandan 2018 yılı içerisinde ülkemize Romanya’dan giriş yapan 13.420 büyükbaş hayvandan 1.637 adedinin karantinada bekleme süresi içinde ölmüş olması da bu hayvanlarla ilgili yeterli araştırmaların ülkeye girmeden önce yapılmadığı kanaatini oluşturmaktadır.

Damızlık Sığır İthalat Teknik Kriterlerinin A maddesinde de, ithal edilecek damızlık dişi sığırların ırkları sayılmıştır. Buna göre;

A- Sütçü ırklar; Holstein, Jersey, European Red

B- Kombine Irklar; Simental (Fleckvieh),Brown Swiss, Mondbeliard

C- Etçi Irklar; Angus, Charolais, Limousin, Hereford, Belgium Blue

D- Manda; Akdeniz Mandası, Jaffarabadi, Murrah ithaline izin verilen ırklar olarak sayılmıştır. Bakanlık listesinde sayılmayan Sarole, Brangus, Aubrac ırkı toplam 117 adet hayvan 2018 yılında ülkeye giriş yapmıştır.

Ülkeye giriş yapan 13.420 büyükbaş hayvandan 1.637 adedinin karantinada ölmüş olması bu hayvanlarla ilgili ihracatçı ülkede yeterli tetkikler yapılmadığı kanaatini oluşturmaktadır.

05.05.2018 tarihinde yasaklı ülke listesinde olduğu bildirilen Romanya’dan, bu tarih sonrasında  kontrol belgesi düzenlenmemiştir. “ denilmektedir. Keza raporda ”Hayvan hastalıkları hem insan hem hayvan sağlığını tehdit ettiği gibi, hastalıklarla mücadele edilmesi ekonomiye de ağır bir yük getirmektedir. Hastalıklarla mücadele için yapılan giderler bir yana, 2018 yılında sığır tüberkülozu, sığır brusellozu, koyun ve keçi brusellozu, vb hastalıklar nedeniyle kamu kaynaklarından 115.538.299,59 TL hayvan sahiplerine tazminat olarak ödenmiştir. Bu nedenle hayvanların ülkeye girişlerinin Bakanlık tarafından sıkı bir şekilde takip edilmesi, ithali yasaklanan hayvanların yurda sokulmaması için yetkili gümrük idareleri ile koordinasyonun artırılması için gerekli tedbirlerin alınması, hasta hayvanların daha ülkeye girmeden bulunduğu ülkede mümkün olduğunca tespitleri yapılarak yurda girişine izin verilmesi gerektiği değerlendirilmektedir.” denilmektedir. Sayıştayın da saptadığı gibi ithal hayvanların hastalıklarla ilgili takip ve kontrollerinin dahi düzenli kılınmadığı görülmektedir.