Amaçları, padişahlara ve diğer devlet yöneticilerine iyi bir yönetici olma yolunda hayat dersi vermek olan bu iki hikaye daha çok hükümdarlar için yazılmış olmakla birlikte, hayat dersleri vermeleri hasebiyle halk arasında da yaygınlaşmış iki önemli mensur eserimizdir. Amaçları bağlamında ortak bir noktada birleşen Kırk Vezir Hikayeleri ve Kelile Dimne karşılaştırılmalı olarak ele alınacak olursa aralarında bazı benzerlikler ve farklılıklar vardır. Her iki hikaye de her kesimde ve her yaştan okuyabileceği, okurken eğlenebileceği ve verdiği hayat dersiyle deneyim kazanabileceği bir hayat kitabi özelliği taşır.
KONULARI
Kırk Vezir Hikayeleri’nin ana konusu , yani hikayenin çerçeve hikayesinin konusu, ilk eşini kaybeden Şah Hafıkeyn’in yeniden genç bir kadınla evlenmesi ve şahın ilk eşinden olan oğluna karısının aşık olması,genç kadının aşkına karşılık alamamasından dolayı üvey oğluna iftira etmesi sonucu gelişen olaylardır.Üvey annenin oğlunu öldürtmesi için şahı inandırması karşısında şahın yetenekli kırk veziri kadınların yalan ve hilelerine karşı onu uyarırlar. Kadının yalan söylediğini kanıtlamak için kırk gün boyunca çerçeve hikayeye bağlı uygun hikayeler anlatıp Şahın acele karar vermemesini öğütlerler. Kırk gece boynca da genç kadın oğlundan hayır gelmeyeceğine inandırabilmek için uygun hikayeler anlatır. Sonunda oğlanın masum olduğu anlaşılır, kadın cezalandırılır, adalet yerini bulur. Kırk vezirin ve hatunun şahı ikna etmek için anlattıkları değişik konulu hikayeler çerçeve hikayeye öğütlerle bağlanmışlardır. Kelile ve Dimne ise adını onun en önemli ve geniş hikayesinin iki kahramanı olan Kelile ve Dimne adlı çakallarından alır.Dimne adlı çakal padişah olan arslanın çok önemli bir dostu ve akıl danıştığı bir kimse iken, Dimne’nin yardım amacıyla arslanın yanına getirdiği bir öküz , zamanla arslanın en yakın dostu ,akıl danıştığı bir sırdaşı olur.Kendinin geri plana atıldığını düşünen Dimne öküzden kurtulmak için ona iftira atar.Sağduyuyu temsil eden Kelile adlı çakalın tüm uyarılarına rağmen Dimne yalanlarına yalan ekler ve öküzün ölümüne neden olur. Gerçek anlaşıldığında ise son pişmanlık fayda vermez. Çünkü, iş işten geçmiş öküzü arslan parçalamıştır. Her iki hikayeye bakıldığında görülen odur ki; Kırk vezir hikayeleri gerçek, somut olabilecek insanlar arasında geçerken ;Kelile ve Dimne hayvanlar arasında geçer.Yine Kırk vezir hikayelerinde iftira atan kadın cezasını bulur.Ancak şehzade bu işten bir zarar görmez. Kelile ve Dimne’de ise iftiraya uğrayan öküz öldürülür. Her iki hikayede de acele karar vermemenin önemine dikkat çekilirken, Kelile Dimne’de acele karar vermek, öküzün ölümüne neden olaarak son pişmanlığın fayda vermeyeceği teması da işlenmiştir. Her iki eserde de kadınların sadakatsiz oldukları ,güvenilir olmadıkları, hileci oldukları ve bunlara inanmamak gerektiği üzerinde önemle durulmuştur. Gerek Kırk Vezir Hikayelerinde gerekse Kelile ve Dimne’de anlatılmak istenilen tez ve düşünce ayetler ve hadislerle teyit edilerek okuyanın daha çok ikna edilmesi sağlanır. Her iki hikaye de çerçeve hikayeye bağlı değişik kişilerin anlattığı ,değişik konulu ve didaktik amaçlı hikayelerden oluşur.Kırk vezir hikayelerinde bir çerçeve hikaye varken ,Kelile Dimne’de çerçeve hikayelerin sayısı daha fazladır. Kelile ve dimne’de ana konular, Hint Meliği’nin soruları ve Berhemen’in cevapları ile belirlenmiş olan bablardan oluşur.Genel olarak her bab ,bir çerçeve hikayeyle ona bağlı hikayeler ve masallardan oluşur.Kırk vezir hikayelerinde olduğu gibi anlatılan hikayeler bir öğütle sona erer. Kaynak: Hikayeler.com Kalın sağlıcakla. |